Khu lăng mộ Hoàng Cao Khải tuy đã được công nhận là Di tích quốc gia và có tính đặc thù cao về kiến trúc nhưng hiện nay, quần thể di tích này đang bị hư hại nhiều và gần như trở thành một phế tích.
Khu lăng mộ Hoàng Cao Khải, còn gọi là ấp Thái Hà (nay nằm ở ngõ 252,
phố Tây Sơn, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội) được xây dựng năm
1893 bởi Tổng đốc Hoàng Cao Khải (1850 - 1933). Ông là một đại thần dưới
triều Vua Thành Thái thời nhà Nguyễn và cũng là một nhà văn, nhà sử học
của Việt Nam.
Khu lăng mộ là một quần thể di tích gồm dinh thự, đền thờ, lăng mộ...
với trình độ kiến trúc tinh xảo trong nghệ thuật điêu khắc đá của người
Việt. Năm 1962, di tích này đã được Bộ Văn hóa xếp hạng là Di tích quốc
gia, nhưng do thiếu sự quan tâm của các ngành chức năng nên suốt thời
gian dài, di tích gần như bị lãng quên, cộng với việc bị người dân chiếm
dụng khiến quần thể di tích đã hư hại nhiều.
Công trình quan trọng nhất của khu di tích là lăng Hoàng Cao Khải, xây
bằng đá cẩm thạch trắng, nay bị biến thành trụ sở tuần tra Cụm dân cư số
9 của Công an phường Trung Liệt. Phía trước lăng từng có hai hàng lính
chầu bằng đá, mỗi hàng gồm 4 người bồng gươm, cao 1,3m, hiện chỉ còn lại
3 bức tượng và cả 3 đều mất phần chân do bị tôn nền ximăng trùm lên,
các phần tai tượng, cánh tay cũng bị sứt mẻ.
Phía sau ngôi mộ của ông Hoàng Cao Khải là mộ của con trai ông, tức
Hoàng Trọng Phu. Ông Phu từng du học bên Pháp, có bằng kỹ sư, sau về
Việt Nam, được nhà Nguyễn giao cho chức Tổng đốc Hà Đông thay cha.
Ông Phu cũng xây dựng cho mình một ngôi mộ đá khổng lồ, to hơn mộ cha, to nhất miền Bắc hồi đầu thế kỷ 20.
Trong khu vực lăng mộ này, chỉ có mộ của con cháu, người thân của ông
Hoàng Cao Khải. Theo các cụ kể lại, những người không được làm quan, thì
chỉ có mộ nhỏ, là những nấm mồ nằm rải rác trước và sau hai lăng mộ đá
khổng lồ.
Không còn ai ở đây, nên toàn bộ khu vực lăng mộ bị bỏ hoang, hai lăng
mộ đá khổng lồ của ông Khải và ông Phu cũng không có người trông nom,
hương khói.
Theo một số người dân ở gần đây cho biết, do không có người trông nom, nhiều gia đình
trước đây đã chuyển mộ đi, chiếm đất xây nhà. Tuy nhiên sau một thời
gian, những người này đều gặp đại họa, không chết người thì cũng điên
khùng, bệnh tật, làm ăn thất bát, sa sút. Chính vì thế, những gia đình chiếm đất xây nhà sau này không dám di chuyển mồ mả nữa.
Khu lăng mộ Hoàng Cao Khải nằm ở ngõ 252, phố Tây Sơn, phường Trung Liệt, quận Đống Đa, Hà Nội.
Lăng Hoàng Cao Khải được xây toàn bộ
bằng đá cẩm thạch trắng theo kiểu chữ “Đinh”, dài 8m, cao 6m, bây giờ đã
bị biến thành trụ sở tuần tra Cụm dân cư số 9 của Công an phường Trung
Liệt, ngoài ra khuôn viên bị biến thành bãi đỗ xe, cất đồ bán hàng của
chợ cóc.
Năm 1962, di tích này đã được Bộ Văn
hóa xếp hạng là Di tích quốc gia. Tuy nhiên rất nhiều người sống quanh
đây đã lâu mà cũng không biết rằng khu lăng mộ này đã được xếp hạng
Nghệ thuật điêu khắc rồng hết sức tinh xảo. Theo nhiều nhà nghiên cứu, khu lăng mộ này có kiến trúc độc đáo, hiếm gặp ở Việt Nam
Những nét hoa văn được chạm trổ trên các cây cột sứt mẻ, biến màu theo thời gian
Phía trước lăng từng có hai hàng lính
chầu bằng đá, mỗi hàng gồm 4 người bồng gươm, cao 1,3m. Nhưng hiện chỉ
còn lại 3 bức tượng và cả 3 đều mất phần chân do bị tôn nền xi măng trùm
lên.
Bên trong lăng mộ là di ảnh của các thế hệ dòng họ Hoàng nhà Tổng đốc Hoàng Cao Khải
Phần mộ bằng đá được đặt phía bên trong lăng mộ. Dưới nền phần mộ là một lớp đá rất cứng và dày.
Có người đồn rằng, đây chỉ phần phần
mộ giả, lại có người khẳng định xác của vợ chồng ông Hoàng Trọng Phu
được chôn sâu dưới lòng lăng mộ, dưới lớp đá cứng, không thể đào tới
được
Những mãnh vỡ vứt lăn lóc trong sân.
Năm này qua năm khác, quần thể di tích này vẫn đang chịu sự hủy hoại của
cả thời gian và bàn tay con người.
Những cột đá được dựng lên cùng bức tường gạch được xây dựng bịt kín không gian xung quanh lăng cũ ngày xưa
Dù phường Trung Liệt cũng vài lần ra
quân dỡ bỏ lấn chiếm, dẹp hàng rong quanh khu di tích, song chỉ một thời
gian sau, tình trạng lấn chiếm lại tái diễn
Cách lăng mộ Hoàng Cao Khải không xa
là khu lăng mộ Hoàng Trọng Phu, con trai trưởng của Hoàng Cao Khải. Đây
cũng là một công trình kiến trúc bằng đá lớn. Từ năm 1972 đến nay, công
trình này đã bị ba hộ dân chiếm dụng.
Không thể có được một bức hình toàn
cảnh lăng vì mọi hướng đều bị che khuất bởi những ngôi nhà chen chúc
nhau. Sau khi "nhảy dù" vào trong lăng này thì tất cả mọi sinh hoạt hàng
ngày đều diễn ra bên quan tài đá trong lăng mộ.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét